توالی سنج فاز یا RST متر ابزاری ساده و پرتابل برای تشخیص و ارزیابی ترتیب سه فاز ( R S T) و همچنین تعیین جهت چرخش موتورهای سه فاز میباشد.
این ابزار معمولا همراه سه پراب است که این پرابها هر یک بر روی یک فاز قرار میگیرند و توالی و ترتیب آن را با نشان دادن چراغ ، هشدار صوتی و جهت فلش نشان میدهند.
نکته : R، S، T هر کدام نشانگر هایی از 3 فاز هستند. دقت کنید که بیشتر توالی سنجهای فاز نوع این فازها را مشخص نمیکنند بلکه فقط توالی و ترتیب آن را مشخص میکنند.
بطور کلی توالی سنجها به دو دسته: استاتیک( ایستا ) و چرخشی ( دوار ) تقسیم میشوند که خود میتوانند تماسی یا غیر تماسی باشند.
البته توالی سنج های غیر تماسی بدلیل عدم تماس گیرهها به هادی برق ( بخصوص در ولتاژهای بالا ) ایمن تر هستند و بیشتر کاربرد صنعتی دارند در نتیجه از قیمت بالاتری نسبت به مدلهای تماسی برخوردار هستند.
الف- توالی سنج استاتیک ( ایستا) : این توالی سنج ها جهت چرخش فاز را بوسیله چراغ و یا هشدار صوتی نشان میدهند و خود به دو دسته توالی سنج ایستا سلفی و توالی سنج ایستا خازنی تقسیم میشوند.
1- توالی سنج ایستا سلفی : در این نوع توالی سنج، از فاز R و S به عنوان بار و فاز T از سلف عبور میکند.
هنگامی که RST سنج به منبع تغذیه سه فاز متصل شود در صورتیکه توالی فاز RST باشد چراغ اول کم نورتر از چراغ دوم میشود و در صورتیکه چراغ دوم کم نورتر از چراغ اول باشد توالی RTS است.
2- توالی سنج ایستا خازنی : در این توالی سنج از خازن به جای سلف و از لامپهای نئونی بجای لامپهای استاندارد استفاده میشود.
لامپهای نئونی در ولتاژ کمتر از ولتاژ شکست خود روشن نمیشوند که این باعث تشخیص دقیق تر توالی است.
در این روش اگر لامپ اول روشن و لامپ دوم خاموش باشد توالی از نوع RST است.و اگر لامپ دوم روشن و لامپ اول خاموش باشد توالی از نوع RTS است.
ب- توالی سنج چرخشی (دوار) : در داخل این نوع از توالی سنج فاز یک دیسک صفحه گرد وجود دارد که جهت چرخش موتور را با فلش نشان میدهد.
با اتصال گیرههای توالی سنج به برق یک میدان مغناطیسی ایجاد میشود که این میدان مغناطیسی باعث چرخش دیسک میشود.
همانطور که در ابتدای متن گفته شد از توالی سنج فاز برای تعیین توالی فاز در سیستمهای سه فاز و جهت چرخش موتور در موتورهای با منبع تغذیه سه فاز ،کمپرسورها، ژنراتورها و... استفاده میشود.
توالی سنج فاز در صنایع برق و الکترونیک هنگامِ نصب، عیبیابی یا تعمیر و نگهداری، برای جلوگیری از جابهجایی فازها بسیار کاربردی و لازم میباشد.
تعیین توالی فاز در سیستم های سه فاز : ابتدا برق را قطع میکنیم و پرابهای توالی سنج را به کابل یا سیمی که میخواهیم توالی آن را مشخص کنیم متصل میکنیم (دقت کنید که کابل و سیم مورد آزمایش به برق متصل باشد)
حالا برق را متصل میکنیم در این زمان توالی سنج (بسته به نوع خود) با علائمی مثل چراغ یا بوق و یا حرکت فلش ترتیب فاز را به ما نشان میدهد.
در صورتیکه توالی اشتباه بود دوباره برق را قطع کرده و گیرهها را جدا میکنیم و فازها را در جهت درست جابهجا میکنیم و برق را وصل میکنیم.
تعیین جهت چرخش موتور : گیره های توالی سنج را به سیمهای موتور متصل کرده ودکمه ON یا TEST را فشار دهید.
در این مرحله ترتیب فاز به وسیله چراغ یا بوق بوسیله توالی سنج فاز نشان داده میشود.چنانچه توالی اشتباه بود ترتیب آن را اصلاح میکنیم.
انواع مختلفی از توالی سنج های فاز در مدلها و کاربریهای مختلف در بازار موجود است.
برای انتخاب توالی سنج فاز باید به مواردی از جمله دامنه ولتاژ، دامنه فرکانس، برند، تماسی یا غیر تماسی بودن،نوع توالی سنج ( ایستا/دوار)، نوع باتری، سرعت تشخیص فاز،عوامل فیزیکی (مثل ضد آب بودن،مقامت در برابر ضربه،نشانگر LED ) دستگاه و...توجه نمایید.
جهت اطلاع از قیمت و خرید توالی سنج و RST تستر با شماره های ثبت شده در سایت تماس حاصل نمایید.